Dost meclislerinde ve ders halkalarında “36 Müzakere Metodu” yazısında bahsi geçen metodlarla veya daha başka yöntemlerle ortaya konacak müşterek mütalâa, müzakere ve mübahaselerin şunlar ve benzeri vesile veya gayelere hizmet etmesi ümit edilebilir:
- İlahi icraat ve tasarrufâtı kalben ve ruhen yâd etme; zikrullahı en geniş manasıyla eda etme; muhavereleri faydalı konular ve idealler etrafında örgüleme
- Meselelerin bir araya gelinip karşılıklı gözden geçirilmesini ve müzakere edilmesini teşvikle toplumsal bir bereket ve üretkenlik hasıl etme
- İlim ve irfanı artırma; iman ve mârifet adına yenilenme, mesafe kat etme, derinleşme; yakînin mertebelerinde dolaşma; düşünce ve şuuru takviye etme; içte ihsan şuurunu canlı tutma
- Eşya ve hâdiseleri hallaç etme, onlara daha engince, kucaklayıcı ve mahrutî bakabilme; sürekli tekvinî ve teşriî emirleri araştırma, karıştırma, sorgulama
- Öğrenme ve beslenme kaynaklarını tekdüzelik ve monotonluktan sıyrılarak, mukayeseli ve analitik bir bakış açısıyla, üzerlerinde kelime kelime ve dikkatle durarak, şuurluca okuma, deşeleme; serdedilen fikir ve düşüncelerin incelik ve nüktelerini görme
- İlham kaynağı olan mühim eserleri yeniden ele alarak sindire sindire, yedire yedire tabiatın bir yanı hâline getirme
- Düşünmeye, beyin fırtınası yapmaya ve hissetmeye alıştırma; her yeni müzakereyle daha değişik şeyler kazandırma; meknî istidat ve kabiliyetleri ortaya çıkarma
- Tefekkür mekanizmasını hareket geçirme; dini ve ilmi meselelerin ilk duyulduğu dönemdeki heyecanı uyarma
- Farklı tecrübeleri ve kültür birikimlerini bir araya getirme; fikir ve duygu alışverişinde bulunma
- Müsademe-i efkâr, müdavele-i efkâr ve teâti-i efkâr sayesinde ortaya konulan yorum ve içtihatları değerlendirme, kritiğe tâbi tutma, muhkemâtla test etme ve böylece bârika-i hakikatin tebellür etmesini, billurlaşıp ortaya çıkmasını sağlama
- Meseleleri herkese açık meclislerde vuzûha ve inkişafa kavuşturma, zeminine ve yörüngesine oturtma, olgunlaştırıp bir icma-ı zımniyle bağlama
- Düşünceleri ortak akla test ettirme; ortak aklın, duygu ve düşüncenin mânevî gücünü arkaya alma; heyetin insibağını yaşama
- Çağın müktesebatını okuma, okuyup düşünce ve inanç dünyamızla alakalı farklı açılımlara gitme, yeni yeni tespit ve tahlillere ulaşma; günümüzün yüklediği tarihî sorumluluğu yerine getirme
- Topluluğumuz adına bulunulan kültür ortamını anlama ve anlatma
- İçtimaî hayatın ortak problemlerine çareler arama, bu gayeye matuf olarak fikir cehdinde bulunma; bir müşkili çözme ya da yeni bir projeye ilham verme
- Topluluk faaliyetlerine engel teşkil eden problem ve açmazları ortadan kaldırmak için çözümler üretme
- Farklı anlayış ve kültürlerin kişinin karşısına çıkardığı çeşit çeşit problemlere karşı hazırlıklı ve donanımlı hale gelme
- Dini ve ilmi eserlerin gösterdiği ufukları yakalamaya çalışma; onların geleceğimiz adına gösterdiği hedefleri görebilme
- Mekânı “hakâyık-ı âliye’nin mahall-i tercümanı” bir mektep hâline getirme
Bu yazı serisinin diğer makalelerine şu linklerden ulaşabilirsiniz: