Şu pratikler müzakerelerden elde edilebilecek verimi artırmada faydalı olabilir:
- Kuran, hadis ve ilmihal gibi temel kaynaklar takip edilmeli ve muteber alimlerden ve düşünürlerden alıntılar yapılmalı
- Herhangi siyasi bir görüşün savunması ya da tenkidine girilmemeli
- Umuma konuşuyor düşüncesiyle katılımcılar içinde her türlü insan profilinin bulunabileceğini hesaba katarak konuşmalı
- Herhangi bir dinin, ırkın, kültürün veya ülkenin düşmanlığına ya da aşağılanmasına girilmemeli
- Katılımcılar içinde herhangi bir kimsenin fiziksel veya ruhsal problemleri, hassasiyetleri mevzubahis edilmemeli, konuşmaya malzeme olmamalı
- Görsel ve işitsel araçlardan istifade edilmeli
- Herhangi bir topluluk veya fikir propagandasını ihsas edecek tarzda hareket edilmemeli
- Aktüel konular müzakereyi sürüklememeli ve ana belirleyici olmamalı
- Saf zihinleri idlal edecek tarzda kötü örnekler, şahıslar anılmamalı
- Müzakerenin temel mihveri iman, ibadet, ahlak ve muamelat üzerine olmalı
- Katılımcılarla tek tek tanışıp hâl hatırları sorulmalı
- Katılımcıların fikren, kalben ve bedenen beslenmeleri hedeflenmeli
- Katılımcıların konuyu dağıtmadan, soru ve yorumlarıyla müzakereye dahil olmalarına imkân sağlanmalı
- Sert, suçlayıcı, kırıcı ve dışlayıcı bir dil kullanmaktan kesinlikle kaçınılmalı, kimsenin demine damarına dokundurmadan, hissiyatını rencide etmeden; en yumuşak ve en uygun üslûbu bularak nezaket çerçevesinde hareket edilmeli
- Mecliste hazır bulunmayan kişiler hakkında konuşulmamalı
- Dil ve mevzu katılımcıların seviyesine göre ayarlanmalı
- Ana mevzudan uzaklaşma durumunda yumuşak bir tarzda, konuşulmak istenen gündelik konulara ayrı bir adres ve zaman tayin ederek esas konuda ısrar edilmeli
- Uyarı ve tazir hususlarında kendi nefsimizi muhatap almalı ya da “biz” denmeli
- Konu seçiminde katılımcıların ihtiyacı esas alınmalı
- Konu katılımcıların problemlerine yönelik olmalı, kendi hayatlarından örnekler bulmaları sağlanarak faydalı irtibatlar kurulmalı
- Müşahhas örneklerle konu hafifletilmeli, uygun menkıbe, hikaye ve latifelerle katılımcılara nefes aldırılmalı
- Grup rehberi mevzusunu iyi bilmeli
- Grup rehberi mevzusuna yönelik merak ve motivasyon taşımalı
- Münakaşaya, cerbezeye ve diyalektiğe girilmemeli
- Hal insani olmaya gayret edilmeli
- Müzakere meclisinde mümkünse belli bir kitap takip edilmeli
- Konular birbiri ile irtibatlandırılmalı, meselelere mahruti yaklaşabilmeli ve nihayetinde kitaba dönüşebilecek şekilde bir silsile takip edilmeli
- Müzakere süresinin belirlenmesinde insanların bilişsel ve fiziksel kapasiteleri göz önünde bulundurulmalı
- Müzakere rehberi konuşma iştahı taşımamalı, tesir kaynağı değil belki aynası olabileceğini hatırdan çıkarmamalı
- “Bilmiyorum” demekten çekinmemeli
- Problemler karşısında gerçek anlamda anlama iştiyakının ve gayreti olmalı, müzakere bir seremoniye dönüştürülmemeli, eksik kalan mevzular sonraki buluşmalarda ele alınmalı
- Müzakere rehberi ses tonuna, vücut diline, beden temizliğine ve kılık kıyafetine dikkat etmeli
Bu yazı serisinin diğer makalelerine şu linklerden ulaşabilirsiniz: