Stratejik Aile Terapisi

VARSAYIMLAR

• Aile üyeleri sıklıkla kendi fiili gayretleri ile problemlerin devamını sağlarlar ki bu gayretlerin çoğu aslen bir nevi çözüm arayışıdır.
• Terapist tarafından belirli bir ailenin özel ihtiyaçlarına göre hazırlanmış öneri ve talimatlar bazen ani ve belirleyici değişimlere vesile olabilir.
• İnsanlar gayri ihtiyari biçimde değişime direnirler.
• İnsanlar arasında iletişim kurmayı durduramazsınız. İnsanlar her zaman, isteyerek ya da istemeyerek, bir şekilde aralarında iletişim kurmaktadırlar.
• Tüm açık/gizli, sözlü, yazılı, fiili mesajların direkt ya da dolaylı komut işlevleri vardır.
• Ailede hemen gözümüze ilk çarpan semptoma ya da muhtevaya odaklanıp çalışmak yararlı değildir, ortaya çıkan bu belirtiler ve tekrarlayan muhtevadaki genel özellikleri ve motifleri gözlemleyip büyük resmi görmek gerekir.
• Semptomlar, deride çıkan sivilce gibi, daha derinlerdeki problemleri bize fısıldayan mesajlardır – ortaya çıkan semptomlar, gerekli mesajlar alınıp altta yatan derin problemler çözülebilirse, sistemin hayatta kalmasına yardımcı olma fonksiyonları vardır.
• Aile, bir hususu problem olarak görüp tanımladığı sürece o husus bir problem olarak ele alınmalıdır.
• Terapist problemli aile sisteminin filtrelerine takılmadan ailenin bir parçası olabilmelidir. Uyguladığı yöntem ve çözümler sistemin tepki göstermeden kabul edebileceği kadar aşina, ama değişim meydana getirecek kadar da farklı olması gerekir.
• Bir problem üzerinde çalışmak için illa ailenin psikodinamik hususiyetlerini incelemeye ihtiyaç yoktur.
• Semptomlara tepki olarak ve amatörce girişilen çözüm teşebbüsleri problemleri devam ettirmekle kalmaz kendileri sorun haline gelirler.

KAVRAMLAR

• Belirtiler mesajlardır.
• Aile homeostazı: Herhangi bir ilişkiler kümesinin varlığını devam ettiren prensipleri/kuralları kendi iç ıslah edici mekanizmalarıyla muhafaza etme gayreti
• Adı konmamış aile kuralları
• Sibernetik: Hem makinelerde hem de canlılarda mevcut iletişim araçları ve otomatik kontrol sistemleri
• Geri bildirim döngüleri
  • Olumlu geri bildirim
  • Negatif geri bildirim
• Birinci dereceden değişiklikler
• İkinci dereceden değişiklikler
• Yeni bir çerçeveye oturtmak
• Muhteva ve motifler: İki farklı odak noktasını ifade eder. Muhteva danışanların söylediği şeyler ve konulardır. Motifler ise bu söylenen şeylerin ve konuların altında yatan daha derin manalar, verilen mesajlar, karşılıklı etkileşim biçimleri ve bunların manalarıdır.
• Rapor ve emirler
• Paradoks
• Olumlu geri bildirim yükseltmeleri
• Paradoksal müdahale: Hastanın kaçındığı şeyi yaptırmak ya da karşı sonuca ulaşmak için o sonucun zıttı bir şeyi yapmasını isteme. Mesela başarısızlık korkusu olan birinden bir hususta başarısız olmasını isteme.
• “Yavaş git” mesajları: Kişinin değişim hızını yavaşlatma ve daha temkinli değişim teşvik etme
• Çift bağlar: Muhatabı iki arada bir derede bırakıp her halükârda kayba sebebiyet verecek çıkışı zor bir tercihle karşı karşıya bırakma
• “Bir aşağı” pozisyonu: Terapistin de herkes gibi bir insan olduğu, hatalarının ve eksikliklerinin olabileceği, mutlak bir otorite olmadığı mesajını danışan kişiye iletmeye yönelik terapist tarafından takınılan mütevazı tavırlar
• Hasta pozisyonu: Problem ve tedavisine yönelik hastanın sahip olduğu güçlü kanı ve bakış açısı

TERAPİNİN HEDEFLERİ

• Ailenin net ve erişilebilir hedeflerini tanımlamasına yardımcı olmak
• Süregelen olumsuz alışkanlık kalıplarını kırmak; mevcut sistemi bozmak
• Birinci ve ikinci dereceden değişim meydana getirmek – (İdeal olarak ikinci dereceden değişim ki bu değişim spontane gelişir.)

BAZI KAYNAKLAR

Watzlawick, P., Weakland, J., &, Fisch, R. (1974). Change: Principles of Problem Formation and Problem Resolution. New York: Norton.

Fisch, Richard, John H. Weakland, and Lynn Segal (1982). The Tactics of Change: Doing Therapy Briefly. San Francisco: Jossey-Bass.

Watzlawick, P., J. B. Bavelas, and D. J. Jackson. (1967). Pragmatics of Human Communication. New York: W. W. Norton.

Lederer, W. J., and Don Jackson. (1968). The Mirages of Marriage. New York: W. W. Norton.